نگاه سرد به هنر کاشی کاری

مجموعه: هنر و هنرمند

کاشی کاری هنر و صنعتی است که از گذشته های بسیار دور برای تزئین بناهای گوناگون و به ویژه بناهای مذهبی استفاده می شد. کاشی کار با ذوق و سلیقه خود به شکلی ماهرانه طرحی ظریف را بر دیواره ها و گنبدهای این بناها می نگاشت.این هنر به عنوان یکی از قدیمی ترین هنرهای ایران زمین به شمار می رود به طوری که جلوه هایی از ظرافت و هنر هنرمندان کاشی کار را در بناهای گوناگون به ویژه بناهای مذهبی و تاریخی در نقاط مختلف ایران می توان مشاهده کرد.خراسان شمالی نیز بی نصیب از زیبایی های این هنر نیست.

بناهایی هم چون عمارت مفخم، آینه خانه، بش قارداش، امام زاده حمزه رضای شیروان و بنای شاهزاده حمزه بن موسی دهنه شیرین اسفراین، یادگار هنرمندان زبردستی است که با ترکیب رنگ های گوناگون و کنار هم قرار دادن قطعات ریز کاشی، این بناها را تزئین کرده اند و پوششی زیبا و در عین حال مستحکم را زیبنده آن ها ساخته اند. این کاشی کاران هنری ماندگار را به یادگار گذاشتند اما این بناهای تاریخی که هر یک به نوعی بیانگر هویت و تاریخچه هر قوم است، بعد از گذشت چند قرن تا حدی تخریب شده است. در حال حاضر بناهای تاریخی استان مانند عمارت مفخم و آیینه خانه مفخم بجنورد که به عنوان بزرگ ترین و شاخص ترین آثار معماری دوره قاجار در خراسان شمالی به شمار می رود و نمونه های خوبی از به کارگیری نقوش و طرح های کاشی است، به مرمت و بازسازی نیاز دارد. اما نکته ای که حائز اهمیت است نگاه سرد به هنر کاشی کاری و هنرمندان این عرصه در استان است.

متاسفانه این هنر با وجود سابقه طولانی در ایران و به ویژه در خراسان شمالی اکنون عزلت نشین شده است و در سراسر خراسان شمالی نمی توان نامی از هنرمند کاشی کار زبده و کارآزموده به زبان آورد.به گفته معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی هر ساله و بر حسب نیاز از محل اعتبارات استانی، مرمت کاشی کاری های آثار تاریخی انجام می شود، اما برای مرمت از کاشی کاران استان های دیگر از جمله خراسان رضوی استفاده می شود. این موضوع علاوه بر صرف هزینه های گزاف انگیزه را از هنرمندان علاقه مند سلب می کند. از طرفی نیز از بین رفتن جایگاه کاشی و کاشی کاری در نسل امروز از جمله مشکلات عمده جامعه هنری محسوب می شود به طوری که فراموش شدن ظرافت و زیبایی کاشی و کمرنگ شدن نقش آن در ساخت و تزئین بناها این مشکل را تشدید کرده است و اکنون به جز در شهرهایی هم چون مشهد و اصفهان که به این هنر و کاربرد آن توجه می شود، کمتر کسی برای فراگیری این هنر و انتقال آن به نسل های آینده قدم برمی دارد.

تنها روزنه ای که برای جان دادن دوباره به این هنر به ذهن می رسد به روز کردن این هنر است تا استفاده از کاشی کاری به جای تزئینات رواج یافته امروزی در میان مردم جایگاه خود را بیابد. نقش تبلیغات رسانه ای و فرهنگ سازی نیز بی اهمیت نیست. استفاده از کارشناسان و افراد تحصیل کرده در این رشته ها برای کاربرد و طراحی نقوش جذاب و مناسب با سلیقه نسل امروز از جمله راهکارهایی است که می تواند مسیر رشد و ترقی این هنر را هموار کند.نقش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز به عنوان نهاد دخیل در این امور انکارناپذیر است.
منبع:khorasannews.com